Zabytkowa aleja lipowa, ul. Iłżecka

Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej – 185 rocznica odsłonięcia

Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej przy ulicy Grochowskiej wyląda tak:

Ale, jak każdy obelisk, ktorych mamy w Warszawie kilka (np. przed Pałacem Kultury czy na Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich przy Żwirki i Wigury), można go oglądać z czterech stron.

Strona główna, od ulicy Grochowskiej jest najciekawsza. Podzielona na dziewięć płycizn przedstawiających widoki trzech miast – od góry Brześcia, Siedlec i Warszawy, przedzielone tryptykami płaskorzeźb ze scenami z budowy traktu brzeskiego. Możemy więc od góry obejrzeć historię budowy drogi – od Brześcia aż do Warszawy – po kolei:

widok Brześcia:

kamieniarze przy produkcji kostki:

niwelacja drogi:

wbijanie pala:

widok Siedlec:

brukowanie:

konserwacja pomnika:

efekt pracy – wóz z kupcem przejeżdża obok gotowego pomnika:

i w końcu widok Warszawy (widać wyrażnie Zamek Królewski z arkadami Kubickiego i kopułę kościoła Św. Trójcy):

Samą szosę z Brześcia do Warszawy budowano w latach 1820 – 1823, a pomnik przy Grochowskiej, bliźniaczy z pomnikiem w Terespolu odsłonieto dwa lata pózniej (gwoli ścisłości pomnik w Terespolu odsłonięto pół roku po warszawskim, w listopadzie 1825 roku). Własnie dziś, 21 maja, mija więc 185 lat od uroczystego odsłonięcia obelisku.
Pomnik powstał z inicjatywy Stanisława Stasica, który był obecny na uroczystości odsłonięcia. Co ciekawe na płaskorzeźbach obelisku przedstawiono ludzi pracy – kamieniarzy budujących szosę brzeską. Podobno, oprócz Stasica, inżynierów projektujących drogę i dostojników obecnych jak zawsze przy takich okolicznościach, w uroczystosciach uczestniczli także zwykli robotnicy – prawdziwi twórcy tej drogi. Taki pomnik to jednak sztuka wyższa, nawet dość wysoka, jeśli weźmiemy pod uwagę wysokość obelisku – prawie 14 metrów, a przedstwienia ludzi pracy w sztuce zdarzały się wówczas bardzo rzadko. Wystarczy przypomnieć sobie skandale związane z wystawieniem obrazów Courbet’a, a to przecież jego słynni Kamieniarze są najbardziej znanym takim przedstawieniem, powstałym ćwierć wieku po naszym grochowskim obelisku. Bądźmy szczerzy, przed Solidarnością robotnicy niewiele znaczyli i raczej rzadko bywali tematem sztuki.

Płaskorzeźby na obelisku są autorstwa Pawła Malińskiego – artysty którego nazwisko warto zapamiętać, a który do Warszawy trafił z Czech. Nauki pobierał Maliński w Pradze, następnie w Dreźnie, by w końcu, w 1817 roku w Warszawie, samemu objąć stanowisko profesorskie i nauczać rzeżby na Uniwersytecie Warszawskim – aż do zamknięcia Oddziału Sztuk Pięknych w wyniku represji po Powstaniu Listopadowym. W latach 1820 – 22 Maliński przebywał na stypendium rządowym w Rzymie, gdzie pracował pod kierunkiem Bertela Thorvaldsena (tego od wzbudzającego w swoim czasie kontrowersje pomnika Księcia Pepiego). Swoją warszawską karierę Maliński rozpoczął od wykonania dekoracji rzeźbiarskiej Pałacu Błękitnego na zamówienie Stanisława Zamoyskiego, który zaprosił go do Warszawy. Potem poszło już jak z płatka: tympanon Pałacu Kazimierzowskiego, fronton Teatru Wielkiego, tympanon Komory Wodnej przy Bednarskiej, figury w niszach bocznych kościoła św. Karola Boromeusza przy ulicy Chłodnej, rzeźby na fasadzie Pałacu Kossakowskiego przy Nowym Świecie. Maliński, mimo że z Czech, gros życia spędził w Warszawie i, jak widać, pozostawił niemało całkiem fajnych świadectw swojej tu bytności.

Lokalizacja

Ogród botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego

Ogród botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego nie znajduje się na liście obiektów Rajdu, ale, chociaż położony tuż obok prawdziwego hitu spacerowego i głównego punktu programu chyba wszystkich wycieczek po Warszawie jakim są Łazienki Królewskie, jest zdecydowanie mniej znany i rzadziej odwiedzany. A korzystając z ładnej pogody warto się tam wybrać – jest bliżej niż do Powsina, wszystko kwitnie, i chociaż blisko centrum to prawdziwa oaza spokoju.

Lokalizacja

Muzeum Policji, ul. Domaniewska 36/38

Zgodnie z listą obiektów, nie zważając na zmieniającą się dziś co 15 minut pogodę, udaliśmy się na ulicę Domaniewską 36/38 do Muzeum Policji. Po krótkim reaserchu w internecie targały nami wprawdzie pewne wątpliwości co do celowości wycieczki, ale punkt na liście jest, trzeba więc to sprawdzić. Szczególnie niepokojąca wydawała sie wypowiedź pewnego pana umieszczona na jednej ze stron z lokalizacją muzuem: „Muzeum Policji od ok. 2 lat nie funkcjonuje w tym miejscu. Namiastka muzeum znajduje się w Komendzie Stołecznej w Pałacu Mostowskich. Numer telefonu też nieaktualny. Wiem bo pracuję w tym budynku. Warto by było nie podawać tu nieaktualnych danych.” Zaraz pod tą informacją pochodzącą sprzed 2 miesięcy jest zamieszczona inna, sprzed około 6 lat (sic!, internet jest już jednak stary…): „muzeum jest cool, tym bardziej ze za friko jest wstep. Warto zobaczyc!”. Wiedzieliśmy już więc, że Muzeum może nie być, ale jeśli jest to jest cool i za friko.
Tak więc, pomimo drobnego gradu, udaliśmy się na ulicę Domaniewską.

Charakterystyczny budynek typu LIPSK najlepiej prezentuje się od strony ulicy Domaniewskiej:

Muzeum Policji, Domaniewska 36/38, 22.04.2010

Nie odstraszył nas brak jakichkolwiek tablic informacyjnych, strzałkek czy znaków kierujących do Muzeum Policji – w końcu to Muzeum Policji, trzeba wykazać się pewnymi zdolnościami detektywistycznymi i po nitce do kłębka wyjaśnić zagadkę. Nitką okazała się poprzeczna ulica Magazynowa, przy której znajduje się wejście do budynku:

Muzeum Policji, Domaniewska 36/38, 22.04.2010

I dzięki nitce szybko udało nam się znaleźć kłębek:

Muzeum Policji, Domaniewska 36/38, 22.04.2010

Więc jednak jest. Wchodzimy do środka. Na przeciw wejścia drzwi do ogromnej stołówki, duży ruch i zachęcające zapachy. Prawdopodobnie stołuje się tu większość pracowników okolicznych biurowców. Jednak znów żadnej tablicy informacyjnej o Muzeum. No nic, trzeba zrobić wywiad środowiskowy. Informacją służy nam sympatyczny Pan Ochroniarz, cechujący się charakterystyczną dla tej grupy zawodowej chęcią do przyjemnej pogawędki. Na nasze pytanie o Muzeum Policji najpierw reaguje kilkoma sekundami milczenia a potem pytaniem „A po co to Pani?” Gdy tłumaczymy że chcielibyśmy po prostu zobaczyć jak wygląda Muzeum, odpowiada konfidencjonalnie, że owszem, Muzeum można zobaczyć, ale tam właściwie nie ma nic do zobaczenia. Gdy nadal wyrażamy chęć obejrzenia zbiorów Muzeum, Pan Ochroniasz wskazuje nam drogę na pierwsze piętro – tam znajduje się siedziba Muzeum Policji.

Tu zaczyna się ta część relacji na którą nie mamy potwierdzenia w postaci zdjęć. Dołączył bowiem do nas Pan Ochroniarz i na nasze pytanie o robienie zdjęć w środku, bardzo grzecznie, ale się nie zgodził. Z resztą nie bardzo było co fotografować. Spośród kilku gablotek stojących na korytarzu, tylko jedna miała blady związek z Policją, pozostałe należały do innych instytucji mieszczących się w tym samym budynku. W Muzeum można więc zobaczyć jak wygląda Biuletyn Informacyjny Policji, znaleźć informację o bibliotece i to właściwie wszystko. Od Pana Ochroniarza dowiedzieliśmy się za to, że kiedyś Muzeum wyglądało bardziej imponująco. Na korytarzu były m.in. dwa mundury granatowej policji. Jednak zimą większość eksponatów wyekspediowano, prawdopodobnie do Pałacu Mostowskich, ze względów bezpieczeństwa – z dachu pociekło… Przemiły Pan Ochroniarz obiecał dowiedzieć się o co tak naprawdę chodzi z Muzeum Policji na Domaniewskiej, częściowo (prawdopodobnie) z sympatii do nas, częściowo dla własnej wygody. Podobno dość często ludzie o to pytają – a to, przy ładnej pogodzie ktoś przyjdzie z dziećmi, a to ktoś inny wpadnie na obiad do stołówki, zobaczy szyld i docieka…

Jak wyglądało Muzeum Policji w Pałacu Mostowskich w grudniu 2008 roku możecie zobaczyć tutaj. Zastanawiający jest ten zwyczaj lokowania policyjnych eksponatów w korytarzach…
Może jednak w końcu doczekamy się w Warszawie fajnego Muzeum Policji. Pomijając mało chlubne momenty z przeszłości, policjanci zasługuja na porządne muzum – może takie gdzie możnaby było pobawić się proszkiem daktyloskopijnym, zobaczyć jak z bliska wygląda radar ręczny, zgromadzić w jednym miejscu stare mundury i radiowozy, np takie jak ten.

Lokalizacja

Zabudowa garaży taboru miejskiego (lub – prościej zajednia MPO)

Przyznajmy że zajezdnia MPO brzmi mniej dumniej niż „zabudowa garaży taboru miejskiego”. Wszystko sprowadza się jednak do jednego, a raczej do dwóch – do budynku administracji i garażu, w którym parkują i są serwisowane miejskie śmieciarki. Zwykle zwracamy na nie uwagę gdy nad ranem, na ogromnym kacu brzęk butelek i metaliczne dźwieki wyrywaja nas z kojących objęć Morfeusza. Bywają także pomocne gdy bardzo spóźnionym wieczorem orientujemy się że w kieszeni brak środków na taksówkę, która odtrasportowałaby nas bezpiecznie do domu, a na polewaczki za wcześnie bo jest jeszcze wczesna wiosna i asfalt o świcie nie wymaga chłodzenia zimną wodą ani czyszczenia. Znamy je także z opowieści sąsiadów, tych z nich, którzy czerstwi i świeżo po odprężającym joggingu wybiegają skoro świt po grahamki i pachnące farbą drukarską gazety. Tak, niektórym dane jest zobaczyć je na trzeźwo w świetle wschodzącego dnia… Śmieciarki.

Ci, którzy nie pompują co rano świeżego, miejskiego powietrza w zmęczone płuca podczas zdrowotnej przebieżki, a którzy jednak mieliby ochotę poogladać te mityczne kreatury, polecam wizytę w ich mateczniku – w zajezdni MPO. Jej lokalizacja nie jest objęta tajemnicą, a dodatkowym ułatwieniem jest jaskrawo pomarańczowy kolor wozów parkujących na placu z tyłu budynku.
Pomiędzy ulicami Madalińskiego, Sandomierską a Melsztyńską znajduje się zaprojektowany przez Tadeusza Emmela i ukończony w 1927 roku kompleks budynków w którym stacjonują na codzień te niecodziennie widywane maszyny. Kompleks składa się z budynku administracyjnego i dużego garażu. Od ulicy Madalińskiego, gdzie ciągnie się elewacja garażu, budynek nie wyglada imponująco.

Warto jednak podejść bliżej i spojrzeć nieco w górę – w szczycie centralnej cześci garażu, nad jedną z trzech bram od strony ulicy, umieszczony jest medalion z syrenką warszawską.

Syrenka wyrzeźbiona przez Zygmunta Otto jest bardzo nietypowa i naprawdę warto ją bliżej poznać. Nie przypomina zupełnie eterycznych, dlugowłosych stworzeń z Rynku Starego Miasta czy wiaduktu ulicy Karowej, daleko jej też do monumentalnej Syreny z Wybrzeża Kościuszkowskiego, chociaż tak jak one, obowiązkowo w Warszawie, dzierży miecz i tarczę. Syrenka Otto z garażu MPO z krótką grzywką i ścietymi prosto włosami odsłaniającymi szyję i kark wygląda raczej jakby na początku XX wieku wybiegła z kawiarni na Nowym Świecie, gdzie wśród dymu papierosów i gwaru rozmów, przegrała zakład z jakimiś artystami w wyniku którego musi teraz, półnaga, strzec śmieciarek i pilnować porządku na Madalińskiego.

Być może ze względu na piękną Syrenę architekt postanowił ozdobić nieco szary schron wozów porządkowych. W efekcie w środku możemy podziwiać światło przedzierające się przez luksfery w bramie wjazdowej i wpadające przez świetliki przypominające do złudzenia okna w nawie głównej układu bazylikowego.

I, przy odrobinie szczęścia, możemy zobaczyć takie kolory od strony ulicy Madalińskiego:

A tak wygląd budynek administracyjny od strony parkingu:

Czy nadal śmieciarki kojarzą Wam się tylko z kacem i tańszą taksówką?

W Warszawie budynki mają swoją historię. Tak się dziwnie dzieje w tym mieście, że historia dotyczy przeszłości i przyszłości w niemal tym samym stopniu. Garaż MPO przy Madalińskiego miał stać się nową siedzibą Teatru Warlikowskego. Oficjalny adres Nowego Teatru to Madalińskiego 10/16, jednak przedstawienia odbywają się w innych, gościnnych lokalizacjach, a na przekształcenie zajezdni w teatr trzeba będzie jeszcze poczekać.

A żeby przekonac się, że pracownicy MPO mają poczucie humoru i pracują z prawdziwym powołaniem – posłuchajcie piosenki (i cóż że z Niemiec:-)).

Lokalizacja

Fotoplastikon

Fotoplastikon przy Alejach Jerozolimskich 51 to nie jedyny taki obiekt w Warszawie. Drugi możemy zobaczyć na stałej ekspozycji w Muzeum Techniki, a w całej Polsce znajdują się jeszcze co najmniej trzy – po jednym w Katowicach, Poznaniu i Łodzi (to właśnie łódzki fotoplastikon zagrał w filmie Juliusza Machulskiego Vabank). Wyjątkowość fotoplastikonu w Alejach Jerozolimskich polega na jego niezmiennej od 109 lat lokalizacji – pomimo zmiany adresu (przed wojną kamienica Hoserów miała adres Aleje Jerozolimskie 49) znajduje się on, i niemal nieprzerwanie działa, w tym samym miejscu od 1901 roku. Na początku XIX wieku istniały w śródmieściu Warszawy jeszcze co najmniej dwa fotoplastikony – jeden u zbiegu ulic Foksal i Nowy Świat oraz Terra przy ulicy Niecałej 5, a w zeszłym roku rozstrzygnięto konkurs w wyniku którego aparaty steoroskopowe mają szansę pojawić się w Łazienkach Królewskich, przy Krakowskim Przedmieściu i na Dworcu Centralnym.

Samo urządzenie, zamknięte w niewielkim pokoju bez okien (ale za to ze starym piecem kaflowym!), wygląda jak wielka drewniana beczka z wizjerami i stołeczkami dookoła. Nad wizjerami pojawiają się opisy do zdjęć wyświetlanych poniżej. Zdjęć jest zwykle dwa razy więcej niż wizjerów – jeśli fotoplastikon ma 24 miejsca, można obejrzeć 48 zdjęć. Żeby dostać się do środka konstrukcji trzeba pokonać niewielkie drewniane drzwiczki jak z Alicji w Krainie Czarów schowane tuż przy ziemi, na wysokości nóg oglądających. Wewnątrz znajduje się drewniana obręcz obracająca się skokowo, dzięki czemu co kilkanaście sekund zmieniają się zdjęcia widoczne w wizjerze. Do tego aby zdjęcie było widoczne niezbędne jest źródło światła umieszczone za nim. Dziś są to zwykłe żarówki, dawniej stosowano oświetlenie gazowe.

Fotoplastikon w Alejach Jerozolimskich jest obecnie pod opieką Muzeum Powstania Warszawskiego. Do 16 kwietnia możemy oglądać drugą część wystawy Warszawa sprzed 100 lat, na której prezentowane są niepublikowane dotąd zdjęcia ze zbiorów przekazanych Muzeum Powstania Warszawskiego przez Panią Danutę Szlajmer, córkę pierwszego właściciela warszawskiego fotoplastikonu. Zdjęcia na blogu pochodzą właśnie z tej wystawy.

Fotoplastikon
Al. Jerozolimskie 51 (oficyna)
Czynne codziennie oprócz wtorków w godzinach 10.00 – 18.00
wstęp – 1 zł, w niedzielę wstęp bezpłatny.

A dla zainteresowanych dlaczego zdjęcia wydają się trójwymiarowe i jak to działa blog Pana Tomasza Bielawskiego o fotografii stereoskopowej i fotoplastikonach.

Lokalizacja

Indywidualny Rajd Turystyczny Warszawa Nieznana

LISTA OBIEKTÓW
WARSZAWA – BEMOWO
● drewniana zabudowa Osiedla Boernerowo (Osiedle Łączności) z l. 1932-1935.
● drewniana zabudowa Osiedla Przyjaźń z 1952 roku.
● zabytkowa aleja lipowa (pomnik przyrody) składająca się z 85 lip drobnolistnych, ul. Mory.
● głazy narzutowe – granity – pomniki przyrody (3 szt.) – ul. Siemiatycka 1.
● Dworek Schneiderów z 1902 roku, ul. Połczyńska 59.
● domy oficerskie z l. 1920-30, ul. Powązkowska 59 (Fort Bema).
● zespół akademicki Wojskowej Akademii Technicznej z l. 1937-1979, ul. Kaliskiego 2.
● Pomnik upamiętniający śmierć Powstańców Obwodu AK „Żywiciel” ul. Grotowska

WARSZAWA – BIAŁOŁĘKA
● kościół par. p.w. św. Jakuba w Tarchominie z k. XVI w., ul. Mehoffera 6.
● drewniany kościół p.w. św. Michała Arch. w Grodzisku z XVI w., ul. Głębocka 59/60
● Pomnik Bitwy pod Białołęką 1831 r., ul. Białołęcka róg ul. Przydrożnej.
● Port Żerański i śluza im. inż. Tadeusza Tillingera z 1951 roku łącząca Kanał Żerański z Wisłą.
● drewniana willa z l. 1921-1930, ul. Żywiczna 13.
● willa „Hieronimówka” w stylu „świdermajer” z pocz. XX w., ul. Fletniowa 2.
● drewniana willa z pocz. XX w., pl. Światowida 3.

WARSZAWA – BIELANY
● zespół klasztorny kamedułów na Bielanach z XVII w., ul. Dewajtis 3.
● zespół pałacowo-parkowy Henryka von Brühla na Młocinach z 2 poł. XVIII w., ul. Muzealna 8.
● zespół zabudowań Akademii Wychowania Fizycznego z l. 1928-37, ul. Marymoncka 34
● Rezerwat przyrody „Las Bielański”.
● zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Dęby Młocińskie”, ul. Michaliny.
● użytek ekologiczny „Przy Lesie Młocińskim”, ul. Papirusów (polana na południowym skraju Parku Młocińskiego).
● Cmentarz Żołnierzy Włoskich z 1926 roku, ul. Marymoncka 40.
● kaplica przydrożna z 1857 roku, ul. Wólczyńska 23.
● Kampinoski Park Narodowy – ur. Opaleń, gajówka, pomnik żołnierzy AK, na przedłużeniu ul. Rękopis.
● zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Olszyna”, obszar pomiędzy ul. Duracza, Broniewskiego, Gąbińską i Al. Armii Krajowej.
● Muzeum Żoliborza i Bielan, ul. Duracza 19.
● Cis pospolity (pomnik przyrody), ul. Królowej Jadwigi 11.
● Pomnik 30 p.p. Strzelców Kaniowskich, ul. Kasprowicza róg „Zgrupowania AK Kampinos” (d. Pstrowskiego)

WARSZAWA – MOKOTÓW
● zespół klasztorny bernardynów i kościół św. Antoniego Padewskiego z l. 1687 – 94, ul. Czerniakowska 2/4.
● zakład ss. Nazaretanek i kościół św. Józefa z l. 1924-30, ul. Czerniakowska 137.
● zespół pałacowy „Sielce” z 1 poł. XIX w., ul. Chełmska 21.
● zespół budynków d. Państwowego Zakładu Epidemiologicznego z l. 1920-25, ul. Chocimska 24.
● Muzeum Władysława Broniewskiego w zabytkowej willi z 1 poł. XX w., ul. Dąbrowskiego 51.
● zabytkowy garaż Zakładu Oczyszczania Miasta z 1934 roku, ul. Madalińskiego 10/16
● kino „Iluzjon” z l. 1949-50, ul. Narbutta 50 a.
● willa Jana Koszczyc-Witkiewicza z 1938 roku, ul. Naruszewicza 20.
● zespół pałacu Szustra z XVIII i XIX w., ul. Puławska 55/59.
● pałacyk „Henryków” z 1850 roku, ul. Puławska 107 A.
● Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w „Żółtej Karczmie” z l. 1852-58, Al. Wilanowska 204.
● zespół domów mieszkalnych Towarzystwa Kredytowego Miejskiego z l. 1938- 49, ul. Boya- Żeleńskiego 4/6.
● Muzeum Policji, ul. Domaniewska 36/38
● Rezerwat przyrody „Jeziorko Czerniakowskie”.
● Muzeum gen. Władysława Sikorskiego (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu) , ul. Turecka 3.
● Muzeum Mai Berezowskiej (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu), ul. Wołoska 82/86b m. 46.
● Muzeum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego, ul. Rakowiecka 4
● Kopiec Powstania Warszawskiego „Kopiec Czerniakowski”, ul. Bartycka.
● 47.zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Park SGGW”, ul. Rakowiecka 26/30 (wejście od Al. Niepodległości).
● zabytkowa aleja drzew (pomnik przyrody) ul. Rostafińskiego.
● zespół pałacowo – parkowy „Królikarnia” z XVIII w., ul. Puławska 113.
● Sanktuarium Matki Bożej Nauczycieli Młodzieży na Siekierkach, ul. Gwintowa 3.
● Park Dreszera i pomnik Powstańców Mokotowa – żołnierzy AK pułku„Baszta”, ul. Puławska, Odyńca, Ursynowska.
● Głazy narzutowe (pomniki przyrody – 12 szt.) – Skwer Małkowskich, ul. Puławska.

WARSZAWA – OCHOTA
● Gmach Admiralicji z l. 1933-35, ul. Wawelska 7.
● zespół szpitala Dzieciątka Jezus z l. 1897 – 1901 , ul. Lindleya 4.
● gmach Ministerstwa Komunikacji z l. 1928-31, ul. Chałubińskiego 4/6.
● gmach Wojskowego Instytutu Geograficznego z l. 1933-34, Aleje Jerozolimskie 97.
● kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP (św. Jakuba) z l. 1909-11, ul. Grójecka 38.
● Krąg Megalityczny (pomnik przyrody), Al. Niepodległości 13 (w pobliżu Biblioteki Narodowej).
● Pomnik Barykada Września 1939 r., ul. Grójecka róg Bitwy Warszawskiej 1920 r.
● zabudowania tzw. „Kolonii Staszica” z l. 20 tych XX w., obszar pomiędzy ul. Wawelską i Filtrową.
● pomnik Reduta Ordona 1831 r., ul. Mszczonowska róg Włochowskiej.
● Muzeum Instytutu Radowego Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie, ul. Wawelska 15.
● zespół Stacji Filtrów z l. 1883-1933, ul. Koszykowa 81.

WARSZAWA – PRAGA POŁUDNIE
● dawny Instytut Weterynarii z l. 1898-1900, ul. Grochowska 272.
● Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej z 1825 r., ul. Grochowska 262.
● zabytkowy zespół domów z 1930 r. przy ul. Dąbrowieckiej 18-28.
● dwór z XIX/XX w., ul. Grochowska 64/68.
● zabytkowy zespół domów z l. 1925-1930 przy ul. Katowickiej 7-26.
● zabytkowy zespół domów z ok. 1930 r. przy ul. Obrońców 5-33.
● Rezerwat przyrody „Olszynka Grochowska” i pomnik Poległym w Bitwie pod Olszynką w 1831 r.
● Park Skaryszewski – pomniki: Poległych Lotników Brytyjskich i P.E. House`a.
● Pomnik Poległych w walce ze Szwedami w 1856 roku – ul. Algierska.
● Stadion Narodowy (d. Stadion Dziesięciolecia).

WARSZAWA – PRAGA PÓŁNOC
● cerkiew metropolitalna prawosławna p.w. św. Marii Magdaleny z l. 1862-69, al. Solidarności 52.
● kościół p.w. MB Loretańskiej z 1 poł. XVII w., ul. Ratuszowa 5.
● Ogród Zoologiczny utw. w 1928 roku, ul. Ratuszowa 1/3.
● zabytkowy budynek straży pożarnej z 4 ćw. XIX, ul. Marcinkowskiego 2.
● dawna siedziba Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie przy ul. Sierakowskiego 7.
● Pałac Konopackiego z l. 1861-66, ul. Strzelecka 11/13.
● d. Dom Weteranów Powstania Styczniowego z l. 1896-1910, ul. Jagiellońska 17.
● kamienica „Pod Sowami” z oficyną z l. 1898-1908, ul. Okrzei 26.
● dawny cmentarz choleryczny zał. w 1872 roku, pomiędzy torami kolejowymi na północ od ul. S. Starzyńskiego w rejonie wylotu ul. Namysłowskiej.
● Pomnik E. Orzeszkowej w Parku Praskim, Al. K. Lisieckiego „Dziadka”.
● Izba Pamięci S. Wiecheckiego „Wiecha” (Biblioteka Publiczna), ul. Inżynierska 10.
● Sala Pamiątek Powstania Warszawskiego przy Kościele Chrystusa Króla Pokoju ul. Skaryszewska 12. (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu)
● Dworzec Wodny z 1888 r. w Porcie Praskim.
● zespół koszar z przeł. XIX/XX, ul. 11 Listopada 17/19.

REMBERTÓW
● Willa Granzowa z 1895, ul. Chełmżyńska 165.
● zespół zabudowań Akademii Obrony Narodowej z l. 20 tych XX w., Al. gen. A. Chruściela 103.
● Rezerwat przyrody „Kawęczyn”, pomiędzy ul. Żołnierską i Marsa.
● Pomnik Ofiar NKWD, w rejonie skrzyżowania ul. Marsa i Płatnerskiej.
● dom mieszkalny (drewniany) z l. 1920-30, ul. Gawędziarzy 24.
● zespół zabytkowych domów (neoklasycyzm narodowy) z 1925 roku, ul. Pontonierów 1,3,5.
● kościół p.w. Matki Boskiej Zwycięskiej z 1939 r., ul. Grzybowa 1.

WARSZAWA – TARGÓWEK
● cmentarz żydowski na Bródnie utw. w 1780, ul. św. Wincentego.
● d. zakłady przeróbki drewna S. Katelbacha z pocz. XX w., ul. Oszmiańska 9.
● nastawnia kolejowa z l. 1900-1914, ul. Radzymińska 94.
● d. zakłady chemiczne „Kijewski i Scholtze” z l. 1850-1900, ul. Siarczana 6.
● d. Huta Szkła Towarzystwa Akcyjnego Kijowski, Scholtz i Spółka pocz. XX w., ul. Radzymińska 116.
● Pomnik „Cudu nad Wisłą” ul. Wysockiego w rejonie skrzyżowania z Trasą Toruńską oraz fragment zachowanego torowiska i trakcji sieci tramwajowej z 1924 roku.
● Pomnik ku czci ofiar dżumy z 1708 roku, ul. Malborska w rejonie skrzyżowania z ul. A. Kowalskiego.
● fragmenty fosy i ruiny schronów Fortu XIIA Lewinów – na terenie ogródków działkowych przy ul. Lewinowskiej.
● Pomnik Reduty Bródnowskiej, ul. Bartnicza róg Wysockiego.
● Gród na Bródnie z IX-X w., ul Głębocka, Park Leśny Bródno.
● Muzeum Liczników Elektrycznych, ul. Nieświeska 51 (RWE Polska).
● Park Rzeźby w Parku Bródnowski otoczony ulicami Kondratowicza, Chodecką, Wyszogrodzką oraz przedłużeniem ulicy Łabiszyńskiej

WARSZAWA – URSUS
● zespół zabudowy przemysłowej Zakładów Mechanicznych „Ursus” z l. 1924- 1927, ul. Traktorzystów.
● Pomnik Czerwca 1976., Pl. Czerwca 1976.
● Pomnik gen. K. Sosnkowskiego, ul. Sosnkowskiego w rejonie skrzyżowania z ul. Kompanii „Kordian”.
● Muzeum Historii Ursusa, ul. Posag 7 Panien, budynek nr 270 (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu)

WARSZAWA – URSYNÓW
● zespół kościoła par. św. Katarzyny z XVI – XIX w. oraz Pomnik Męczenników Terroru Komunistycznego 1944 – 56, ul. Fosa 17.
● Ogród „Gucin Gaj” z l. 1817-21 z „Grobami Masońskimi” (wyłącznie lokalizacja wejścia – zwiedzanie podziemi bardzo niebezpieczne ! ), ul. Fosy / Przy Grobli.
● zespół torów wyścigów konnych z l. 1925-1939, ul. Puławska 266.
● zespół pałacowo-parkowy Potockich w Natolinie XVIII-XIX w. i Rezerwat przyrody Natolin (tylko z zewnątrz), ul. Nowoursynowska i ul. Pałacowa (brama mauretańska), najstarsze drzewo w Warszawie – Dąb Mieszko I (ul. Nowoursynowska w pobliżu wjazdu na teren Parku Natolińskiego)
● zespół pałacowo – parkowy Krasińskich w Ursynowie z XVIII-XIX w., ul. Nowoursynowska 166.
● zespół dworski Wyczółki k. XVIII w., ul. Łączyny 2.
● Użytek ekologiczny „Jezioro Imielińskie”, ul. Mewy.
● Rezerwat przyrody „Las Kabacki” (Pomnik Ofiar Katastrofy Lotniczej – al. Załogi Samolotu Kościuszko”, Park Kultury, drewniane zabudowania Ośrodka Wypoczynkowego, ul. Maślaków).
● zabytkowa aleja brzozowa (pomnik przyrody – 58 szt.) ul. Ludwinowska 30.
● wozownia z l. 1901-1925, ul. Łączyny 54.
● użytek ekologiczny „Jezioro Zgorzała”, ul. Trombity.
● Muzeum Kowalstwa, ul. Przy Grobli 84 (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu).

WARSZAWA – WAWER
● stacja kolejki dojazdowej „Wawer” z pocz. XX, ul. Widoczna 6.
● Rezerwat przyrody „Las im. Jana III Sobieskiego” ( przejście wzdłuż wschodniej granicy od ul. Czecha do ul. Korkowej).
● Rezerwat przyrody „Wyspy Zawadowskie”, na przedłużeniu ul. Bysławskiej.
● zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Zakole Wawerskie”, na przedłużeniu ul. Spadowej.
● kościół p.w. Wniebowzięcia NMP z 1883 roku, ul. Trakt Lubelski 157.
● zabytkowa aleja kasztanowców (pomnik przyrody – 21 szt.). ul. Karpacka.
● drewniana willa z ok. 1910 roku, ul. Derwida 12.
● willa „Lodusieńka” z 1934 roku, ul. Herbaciana 6.
● neorenesansowa willa z ok. 1900 roku, ul. Lokalna 57.
● stróżówka z 1902 roku, ul. Patriotów 169.
● Austeria Wawerska „Zajazd Napoleoński” z l. 1804-1806, ul. ul. Płowiecka 83.
● drewniana willa z ok. 1910 roku, ul. Poprzeczna V 7.
● willa „Batorówka” z 1911 roku, ul. Rzeźbiarska 38.
● willa „Bolaszarye” z l. 1926-1927, ul. Widoczna 79.
● willa „Diana” z 1916 roku, ul. Żwanowiecka 120.
● Cmentarz żydowski ul. Izbicka róg ul. Przełęczy.

WARSZAWA – WESOŁA
● zespół zabudowań szpitala MSWiA z l. 1921-1930, ul. Niemcewicza 82.
● Rezerwat przyrody „Bagno Jacka”, ul. Okuniewska.
● Kamień Piłsudskiego, na przedłużeniu ul. Jagiellońskiej.
● schron Regelbau 514 Przedmościa Warszawa, w rejonie ul. Zakrętowej.
● jałowiec pospolity (pomnik przyrody), ul. Torfowa 16.
● użytek ekologiczny „Macierowe Bagno”, na przedłużeniu ul. Torfowej.

WARSZAWA – WILANÓW
● Rezerwat przyrody „Morysin” i brama neogotycka parku Potockich z 1846 roku.
● kościół p.w. św. Elżbiety w Powsinie z 1899, ul. Przyczółkowa.
● d. karczma w Powsinie z 1 poł. XIX, ul. Przyczółkowa 394.
● Rezerwat przyrody „Skarpa Ursynowska”, na przedłużeniu ul. Rzodkiewki.
● użytek ekologiczny „Jezioro Torfowisko”, ul. Rosochata.
● cmentarz wojskowy poległych w Powstaniu Warszawskim, ul. Andrutowa.
● Dom Peldy z l. 1845-1855, ul. Przyczółkowa 394.
● fabryka marmolady z ok. 1923 roku, ul. Kostki-Potockiego 2.
● areszt i ślusarnia z l. 1850-1855, ul. Kostki-Potockiego S 21.
● holendernia z 1681 roku, ul. Kostki-Potockiego 6A.
● Pomnik Bitwy pod Raszynem z l. 1810-1816 (na terenie Parku Wilanowskiego).
● Dom Podstarościego z l. 1775-1778, ul. Kostki-Potockiego 6A.
● willa „Szenicówka” z ok. 1925 roku, ul. Kostki-Potockiego S 23.
● atrapa lokomotywy Kolei Piaseczyńskiej pl. Rembowskiego przy ul. Okrężnej

WARSZAWA – WŁOCHY
● Pałac Koelichenów z poł. XIX w., ul. Chróścickiego 2.
● zabytkowa aleja lipowa (pomnik przyrody – 76 szt.), ul. Iłżecka.
● zabytkowa aleja kasztanowców (pomnik przyrody – 81 szt.), ul. Rybnicka.
● dawna siedziba NKWD, dawna pierwsza siedziba Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego w Warszawie – Włochach przy ul. Świerszcza 2.
● dwór z II poł. XIX w., ul. 1 Sierpnia 11.
● Zakłady Elektrotechniczne z l. 1927-1939, ul. Kłosia 8.
● Dom (neoklasycyzm narodowy) z 1929 roku, ul. Stajenna 1.

WARSZAWA – WOLA
● układ urbanistyczny i zespół budowlany osiedli „Koło II” i „Koło III” wraz z zielenią z l. 1947-56, w granicach ulic: Ożarowska – Prymasa Tysiąclecia – Czorsztyńska – Deotymy.
● kościół par. p.w. Stanisława Biskupa z II poł. XIX w., ul. Bema 73.
● kościół klasztorny karmelitów trzewiczkowych, ob. par. p.w. Narodzenia NMP z l. 1682-1732, al. Solidarności 80.
● cmentarz ewangelicko-augsburski zał. 1792, ul. Młynarska 54/58.
● cmentarz muzułmański – kaukaski zał. 1838, ul. Młynarska 60.
● cmentarza muzułmański – tatarski zał. 1867, ul. Tatarska.
● zespół Reduty Wolskiej (kościół par. p.w. św. Wawrzyńca z k. XVII, cerkiew prawosławna cmentarna p.w. św. Jana Klimaka z 1905, reduta nr 56 (szańce ziemne, wały i fosa) z 1831), ul. Wolska 138-140.
● cmentarz karaimski, zał. 1890 r., ul. Redutowa.
● skwer im. „Jura” Gorzechowskiego (teren d. wiezienia kobiecego „Serbia”), al. Jana Pawła II – Dzielna – Smocza.
● zespół Zakładu Ogrodniczego Ulrichów z przeł. XIX/XX w., ul. Górczewska 124.
● Muzeum Gazownictwa, ul. Kasprzaka 25.
● zespół d. Miejskich Zakładów Sanitarnych z 1912 roku, ul. Spokojna 15.
● zespół Pałacyku Biernackich z poł. XIX, ul. Wolska 27/29.
● piwnice browaru Hermana Junga, ul. Waliców 9 (obecnie Restauracja Landa).
● d. „Żydowski Dom Studiów Religijnych i Modlitwy” z 1864 roku, ul. Żelazna 57.
● Gabinet Numizmatyczny Mennicy Państwowej, ul. Waliców 11.
● zespół domu Wojciecha Bogusławskiego z 1807 roku, ul. Żelazna 97.
● Muzeum Drukarstwa Warszawskiego, ul. Łucka 1/3/5.
● Muzeum Pożarnictwa, ul. Chłodna 3.
● Izba Pamięci i Tradycji Wagonowni Warszawa Szczęśliwice (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu), ul. Potrzebna 54.
● Muzeum Nurkowania, ul. Grzybowska 88.
● Pomnik – szubienica na której dn. 7/8 10/1942 przeprowadzono egzekucje 50 ● Polaków – więźniów Pawiaka, ul. Mszczonowska w rejonie skrzyżowania z ul. Gniewkowską.

WARSZAWA – ŻOLIBORZ
● zabytkowa zabudowa parzystej strony ul. Brodzińskiego z l. 1923-1926.
● zabytkowa zabudowa, ul. Wieniawskiego z l. 1923-26.
● zabudowa „Kolonii Dziennikarskiej” z l. 1928-30, ul. Dziennikarska, Promyka, Bohomolca.
● zabytkowa zabudowa „Żoliborza Oficerskiego” z l. 1922-39, Pl. Słoneczny, Forteczna, Śmiała.
● Muzeum ks. J. Popiełuszki, ul. Hozjusza 2.
● Muzeum M. Kownackiej (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu), Słowackiego 5/13 m. 74.
● Teatr „Komedia” z l. 1948-1954, ul. Próchnika 8A.
● Instytut Mechaniki Precyzyjnej z 1926 r., ul. Duchnicka 3.
● Liceum i gimnazjum im. St. I. Witkiewicza z 1921 r., ul. Elbląska 51.
● kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej z poł. XIX w., ul. Gdańska 6A.
● koszary piechoty z 1870 roku, ul. Powązkowska 44.
● magazyn (kotłownia) z l. 1928-1930, ul. Suzina 8.
● kościół par. p.w. Matki Boskiej Królowej Polski z k. XVII w., ul. Gdańska 6 a.

WARSZAWA – ŚRÓDMIEŚCIE
● układ urbanistyczny „Kolonii Profesorskiej” z l. 1921-29, ul. Myśliwiecka – Hoene- Wrońskego – Górnośląska.
● kościół ewangelicko-reformowany l. 1864-80, al. Solidarności 74.
● cerkiew prawosławna z 1867, ob. kościół polsko-katolicki par. p.w. św. Ducha, ul. Szwoleżerów 2.
● synagoga Nożyków z l. 1898-1902, ul. Twarda 6.
● zakład sióstr miłosierdzia św. Wincentego ŕ Paulo z XVII w. wraz ze spichlerzem, ul. Tamka 35.
● Dom Handlowy Braci Jabłkowskich z l. 1913-14, ul. Bracka 25.
gmach Stowarzyszenia Techników z l. 1903-05, ul. Czackiego 3/5.
● Muzeum Miar ul. Elektoralna 2.
● gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego z l. 1896-96, ul. Foksal 19.
● gmach Biblioteki Załuskich z XVII-XIX, ul. Hipoteczna 2.
● dom (ze skrytka z okresu okupacji – tablica przy wejściu), ul. Kopernika 4.
● hala targowa „Mirowska” z l. 1899-1902, pl. Mirowski 1.
● willa „Loża Masońska” z 1781 r. Al. Na Skarpie 27.
● głazy narzutowe i skamieniały pień araukarii (pomniki przyrody) przed
● Muzeum Ziemi, al. Na skarpie 20.
● d. rotunda „Panoramy Tatr” z 1896 r., ul. Oboźna 3/5.
● Działo z czasów wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. na tyłach Pałacu Kazimierzowskiego ul. Krakowskie Przedmieście 26/28
● zespół pracowni malarskich (poddasze kamienicy) z 1921 r., ul. Pankiewicza 3.
● zabudowa ul. Próżnej z przeł. XIX/XX w.
● zabudowa al. Róż z pocz. XX w.
● d. baszta mostowa (Prochownia) z 1582 r., ul. Rybaki 2.
● Domek Holenderski, poł. XIX (na terenie Instytutu Głuchoniemych), pl. Trzech Krzyży 4/6.
● Muzeum Azji i Pacyfiku, ul. Freta 5.
● Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, ul. Solec 61.
● Muzeum Adwokatury Polskiej (zwiedzanie po wcześniejszym zgłoszeniu), ul. Świętojerska 16.
● Muzeum Historii Spółdzielczości w Polsce (zwiedzanie po wcześniejszym zgłoszeniu), ul. Jasna 1.
● Wystawa „Powstanie Warszawskie”, ul. Długa 22.
● Fotoplastikon, Al. Jerozolimskie 51.
● Muzeum Rzemiosł Artystycznych i Precyzyjnych (zwiedzanie po wcześniejszym zgłoszeniu), ul. Piekarska 20.
● Izba Pamięci W. Gombrowicza w Wydawnictwie „Iskry” (zwiedzanie po wcześniejszym zgłoszeniu), ul. Smolna 11.
● Muzeum Fukierowskie w Stowarzyszeniu Historyków Sztuki (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu), ul. Piwna 44.
● Muzeum A. Struga, Al. Niepodległości 210 m. 10 A.
● Muzeum M. Dąbrowskiej, ul. Polna 41 m. 31.
● Muzeum Teatralne, pl. Teatralny 1.
● Muzeum Tyflologiczne, ul. Konwiktorska 7.
● Izba Pamięci płk. Kuklińskiego (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu) ul. Kanonia 20/22.
● Barka „Herbatnik” w Porcie Czerniakowskim